آیاخودرؤسازان بخش خصوصی فراموش شده‌اند؟

به گزارش  خبرنگار پایگاه خبری «خودروپلاس»، با روی کار آمدن دولت سیزدهم و انتصاب یک وزیر جوان به عنوان سکاندار وزارت صمت، به نظر می‌رسید که شرایط اقتصادی کشور ناشی از تحریم‌ها و کرونا و نیاز مبرم به تولید و اشتغال مسیر را به سمتی هدایت کند که در آن نقش بخش خصوصی بسیار پر رنگ‌تر باشد و اهمیت جایگاه آنان در اولویت قرار بگیرد. اما آنچه تا کنون مشاهده می‌شود این است که سرنوشت این بخش مهم از صنعت خودرو، از اهمیت چندانی برخوردار نیست.
در واقع به رغم توان تأثیر‌گذاری آن‌ها بر این صنعت، در عمل جایگاه آنان گویا چندان جدی گرفته نمی‌شود. خودرؤسازان بخش خصوصی با توجه به چابکی و چالاکی و همچنین سرعت در تصمیم‌گیری به شدت می‌توانند اثرات کوتاه مدت و بلند مدتی بسیاری در زمینه‌های مختلف صنعت خودرؤسازی کشور ایفا کنند.

نگاهی کوتاه به خودرؤسازان بخش خصوصی

با نگاهی به عملکرد خودرؤسازان بخش خصوصی در دوران پیش از تحریم به روشنی اثر‌گذاری آن‌ها در زمینه رقابت و تولید قابل رصد و بررسی است. به نحوی که بسیاری از شرکت‌هایی که پس از برجام وارد ایران شده بودند در تلاش بودند که با آن‌ها همکاری کرده و قرار داد منعقد کنند. جایی که خودرؤسازان بزرگ چینی و اروپایی به جای انتخاب دو خودرساز بزرگ کشور ترجیح می‌دادند که با خصوصی‌ها همکاری کنند و آن‌ها را به عنوان شریک تجاری خود انتخاب کنند.

به عنوان مثال می‌توان از همکاری فولکس با ماموت خودرو، سایک و‌ام جی با آذویکو و بی‌وای دی با کارمانیا نام برد. استقبال مردم از محصولات این شراکت نیز حاکی از رضایت و میل ورغبت به بخش خصوصی بود. از یک سو بحث تنوع بهتر و بالاتر مطرح بود و از سوی دیگر کیفیت. از یک سو قیمت و خدمات پس از فروش مناسب در میان بود و از سوی دیگر تحویل سریع‌تر و قیمت مناسب‌تر.

پیش فروش‌های بالا خودرؤسازان بخش خصوصی

نگاهی به آمار پیش فروش خودرؤسازان بخش خصوصی نیز موید این نکته است. در واقع این خودرؤسازان به معنای واقعی کلمه و در حد توان خود می‌توانستند هم آنچه که مردم می‌خواستند را تولید کنند و هم جای خالی بسیاری از محصولات را در بازار خودرو پر کنند. در همین حال قدرت تولید و همچنین قدرت شریک تجاری آنان می‌توانست از یک سو با ارائه محصولات متنوع رقابت را در بازار بیشتر و سخت کند و از سوی دیگر این رقابت می‌توانست هم خودرؤسازان بزرگ وکوچک را به روز‌تر کرده و هم در نهایت قیمت تمام شده را کاهش داده و نفع اصلی را به مشتری برساند.

البته این یک بخش ماجرا بود و سوی دیگری به اثر‌گذاری آنان در بخش اشتغال و همچنین زنجیره تأمین مرتبط می‌شود. در واقع حضور خودرؤسازان بخش خصوصی و راه افتادن چرخ تولید و روشن شدن چراغ آن نیاز به نیروی کار داشت. نیروی کاری که باید برای انجام کار درست و اصولی بر اساس استاندارد‌های والگو‌های به روز شرکای تجاری پیش می‌رفتند.

این یعنی در بخش نیروی کار جدیدترین متد‌ها به صنعت خودروی کشور تزریق می‌شد و غنای سرمایه انسانی شرکت‌ها بیشتر از پیش می‌شد. سوی دیگر این سکه به رونق بیشتر قطعه سازان مرتبط می‌شود. چرا که تولید خودرو بیشتر به منزله نیاز بیشتر به قطعات و تأمین خطوط تولید است. بنابراین برای تأمین قطعات مورد نیاز باید قطعه سازان بیش از پیش تلاش می‌کردند. به خصوص اینکه این تلاش برای بخش خصوصی بود و دیگر خبری از مطالبات و معوقات هم در پیش نبود.

تلخ مانند تحریم

با این حال تحریم‌ها این رویای شیرین را تلخ کرد. شرکای خارجی به سرعت ایران را ترک کردند. دولت وقت مشغول مدیریت وضعیت کشور شد. در این شرایط خودرؤسازان بخش خصوصی ماندند و مردم و حوله‌های معوق، سرمایه‌های بلاتکلیف و نیروی کار بی‌کار شده و زیرساخت‌هایی که بلا استفاده ماندند. این وضعیت رفته رفته به قدری وخیم شد که حاصل آن شکایت مردم و تعطیلی کارخانه‌هایی مانند ریگان خودرو، شهرخودرو، آذویکو و کارمانیا شد.

تولید رفت به محاق و تمام توجهات معطوف به دو خودرؤساز بزرگ شد. به بیان ساده‌تر دولت ویا حکمرانی اقتصادی کشور ترجیح داد که بیشتر به غول‌های جاده مخصوص به عنوان ویترین صنعت کشور توجه کند و عملاً خودرؤسازان بخش خصوصی به بوته فراموشی سپرده شدند. در این شرایط نزدیک به ۱۰ هزار تعهد معوق مانده است روی دست خودرؤسازان نه می‌توانند آن‌ها را ایفا کنند و نه می‌توانند پول مردم را بازگردانند. تا این جای کار هم که دولت عملاً توجهی به این موضوع نشان نداده است.

توانمندان در انتظار حمایت

این در حالی است که این بخش مهم از صنعت خودرؤسازی کشور همچنان از توانمندی‌ها و زیرساخت‌های خوبی برخوردار هستند و در گیر ودار تحریم‌ها گرفتار شده‌اند. در واقع با وضعیت فعلی نه راه پس دارند و نه راه پیش. هم می‌خواهند تولید کنند و تعهدات را ایفا کنند. هم توان مالی آن‌ها تحلیل رفته و توان تأمین منابع را ندارند. در این حال به نظر می‌رسدکه دولت سیزدهم با توجه به جایگاه وتوانی که خودرؤسازان بخش خصوصی چه الان و چه در دوران تحریم از خود نشان داده‌اند، باید حمایت و نگاه ویژه‌ای به آن‌ها داشته باشد. امری که تا کنون محقق نشده است.